De eerste Duitse troepen marcheren Herent binnen in de avond van 19 augustus. Het Belgische leger wijkt verder naar de vestiging Antwerpen en de Duitsers bezetten zonder veel moeite Brussel. De burgers houden zich angstig binnenshuis en het blijft dreigend, maar betrekkelijk rustig.
Waarschijnlijk waren er reeds berichten binnengesijpeld over de door de Duitsers bedreven gruweldaden en brandstichting in Battice, Herve en Dinant. Hierdoor beangstigd waren veel mensen op de vlucht geslagen.
De Duitse legerleiding beperkt zich tot het legeren van een 'observatiekorps', nl. het IIIde en het IXde Reservelegerkorps en enkele Landwehreenheden om te verhinderen dat het Belgische leger zich opnieuw in de strijd zou mengen.
Enkele dagen bleef het verder kalm, achteraf gezien de stilte voor de storm.
De eerste uitval uit Antwerpen (25-26 augustus 1914)
Brandstichting, plunderingen en vernieling
Tientallen huizen werden in brand gestoken, waarbij de soldaten volgens getuigen fosfortabletten gebruikten. Op vluchtende inwoners werd met geweren en mitrailleurs geschoten en desnoods werden ze met bajonetsteken afgemaakt.
Volgens het getuigenis van Dr. Vincent Smekens bood de Mechelsesteenweg, vanaf de vroegere bareel aan het station in Herent tot aan het Windgat, een troosteloze aanblik. Slechts enkele huizen en boerderijen stonden nog recht, al de rest was platgebrand.
Op de 'Benedensteenweg' waren praktisch alle huizen afgebrand vanaf het station tot aan het kruispunt met de Winkselsesteenweg en de toenmalige Donkerstraat (nu Gebroeders Massantstraat).
Van in Herent tot aan Kampenhout-Sas bood de Mechelsesteenweg eenzelfde beeld van brandstichting en vernieling.
Van het totaal van 1.317 woningen in Herent werden er 312 platgebrand en 200 geplunderd.
Veltem
De terreur in Veltem begon al op 20 augustus. Tientallen huizen werden afgebrand en verschillende burgers werden doodgeschoten.
Op 25 augustus begon de echte terreur. Om 3 uur in de namiddag begonnen de Duitsers in de richting van Buken te schieten. Ze beweerden dat het burgers of franc-tireurs waren die geschoten hadden en staken de woningen van Beneden-Veltem in brand.
Ondertussen werden verschillende personen aangehouden als franc-tireurs en gefusilleerd.
Die dag werden 40 huizen in Beneden-Veltem afgebrand. Er zijn toen 18 doden gevallen, waaronder 16 burgerslachtoffers.
Bron: Heembode, jaargang 30 (2014), nr. 1, Genootschap voor Heemkunde van Herent.
Winksele
Op 19 augustus kwamen de Duitsers in Winksele aan en hielden zich rustig tot 24 augustus. Op die dag begonnnen ze ook hier te plunderen en te moorden. Op 24, 25, 26 augustus werden 55 huizen platgebrand langs de Mechelsesteenweg en 7 burgers vermoord.
In Buken werden 46 huizen verwoest en 4 personen werden gefusilleerd.
Bron: Heembode, jaargang 30 (2014), nr. 1, Genootschap voor Heemkunde van Herent.
De slachtoffers
Het aantal burgerslachtoffers in Herent en Wijgmaal liep erg hoog op. In totaal werden er 72 personen om het leven gebracht, van wie er alleen al op de Mechelsesteenweg 28 omkwamen en 9 op den Doren. Van 22 slachtoffers staat het niet vast waar zij omkwamen.
Hulde aan de helden van de eerste wereldoorlog
- Herdenkingsmonument Onze-Lieve-Vrouwkerk Herent
- Herdenkingsmonument Sint-Laurentiuskerk Veltem
- Herdenkingsmonument Maria-Hemelvaartkerk Winksele
- Militaire begraafplaats Veltem
De tweede uitval van uit Antwerpen (9-13 september 1914) en de slag aan de molen in Rotselaar
Ook nu lag het centrum van de aanval weer van Kampenhout-Sas over Haacht, Wespelaar en Tildonk tot Rotselaar, Wijgmaal en Leuven. Aarschot werd tijdelijk heroverd. Voor ons eigen dorp gold het front vooral Kelfs en Wijgmaal.
In de morgen van 10 september waren de Belgen via Rotselaar tot in Wijgmaal doorgedrongen. Ze gingen ervan uit dat de fabrieken Remy, met de toren als uitkijkpost, door de Duitsers waren bezet en gingen over tot een artilleriebeschieting vanuit Wilsele-Putkapel. De fabrieken moesten ingenomen en de brug over de vaart bezet worden.
De Belgen rukten op in drie aanvalsspitsen: in de richting van Wijgmaalbroek, vanuit Wakkerzeel in de richting van Wijgmaaldries en de vaartbrug via de Walenstraat en de weg naar Wijgmaal via Rotselaar-molen. Op 'den Dries' hadden de Belgen het Jezuïetenhof of het 'pachthof van Perdieus' bezet. Na een hevige Duitse tegenaanval moesten zij wijken en viel dit prachtige gebouw ten prooi aan de vlammen.
In de vroege morgen van 12 september vielen de Belgen opnieuw aan, maar ze slaagden er niet in door te dringen en liepen vast in de hinderlagen van de Duitsers in het struikgewas en de bossen tussen de Walenstraat en het Jezuïetenhof.
Bron: Heembode, jaargang 30 (2014), nr. 1, Genootschap voor Heemkunde van Herent.
Meer info
Geschiedenis van Herent, Van Prehistorie tot 21ste eeuw, Marcel Piot
